ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ / ARCHIMEDES

Ένα ταξίδι στον κόσμο του Αρχιμήδη με τους μαθητές
του Γ1 του Διαπολιτισμικού Γυμνασίου Ευόσμου




Με αφορμή
ένα απόσπασμα
του Πλούταρχου
(Αρχαία Ελληνικά
Γ΄ Γυμνασίου)







Καὶ μέντοι καὶ Ἀρχιμήδης […] εἶπεν ὡς εἰ γῆν εἶχεν ἑτέραν, ἐκίνησεν ἂν ταύτην μεταβὰς εἰς ἐκείνην.











"[...] είπε, ότι αν είχε μιαν άλλη γη, θα μετακινούσε αυτή τη γη, αφού πήγαινε σε κείνη."

ὁλκάδα τριάρμενον τῶν βασιλικῶν πόνῳ μεγάλῳ καὶ χειρὶ πολλῇ νεωλκηθεῖσαν, ἐμβαλὼν ἀνθρώπους τε πολλοὺς καὶ τὸν συνήθη φόρτον, αὐτὸς ἄπωθεν καθήμενος, οὐ μετὰ σπουδῆς ἀλλ' ἠρέμα τῇ χειρὶ σείων ἀρχήν τινα πολυσπάστου, προσηγάγετο, λείως καὶ ἀπταίστως, ὥσπερ διὰ θαλάσσης ἐπιθέουσαν."
Πλούταρχος, Μάρκελλος, 14.12-15


Ο Ντον Οττάβιο άρχισε πάλι να απαγγέλει:
"Ο Αρχιμήδης, καθισμένος σε απόσταση, έχει μπροστά του ένα χειριστήριο που αποτελείται από πολλές συνδεδεμένες τροχαλίες. Χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, μετακινώντας με το χέρι του ένα μοχλό, κατορθώνει να τραβά προς το μέρος του μια ολόκληρη γαλέρα που γλιστρά ανάλαφρα και απαλά σαν να σκίζει τα νερά."
Από το μαθηματικό μυθιστόρημα
Το θεώρημα του παπαγάλου,
του Ντενί Γκενζ (1998)



Αρχιμήδης (287 - 212 π.Χ.)

Βιογραφία

Ο Αρχιμήδης (287 π.Χ. - 212 π.Χ.) ήταν ένας από τους μεγάλους μαθηματικούς, μηχανικούς και φυσικούς του αρχαίου ελληνικού κόσμου.






«Αρχιμήδης» του
Domenico Fetti
(1620)







Γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στις Συρακούσες, τη μεγάλη ελληνική αποικία της Σικελίας. Ο Αρχιμήδης καταγόταν από αρκετά εύπορη οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο αστρονόμος Φειδίας, που είχε δεσμούς με το βασιλικό γένος των Συρακουσών. Ο Αρχιμήδης ταξίδεψε στην Αίγυπτο και ήρθε σε



Οι
ελληνικές
αποικίες
στη
Σικελία
(βλ.
εικόνα)




επαφή με τους διαδόχους του Ευκλείδη, τον Ερατοσθένη και τον Δοσίθεο, ενώ ήταν φίλος και συμμαθητής του Κόνωνα του Σάμιου.

Το έργο του Αρχιμήδη υπήρξε τεράστιο, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και η ερευνητική του ματιά κάλυψε πολλούς τομείς: γεωμετρία, οπτική (κατοπτρική), υδραυλική, μηχανική, αρχιτεκτονική και πολιορκητική.
Συνέδεσε το όνομά του με το όνομα του με τη γένεση της μηχανικής στην αρχαία Ελλάδα και με τη λύση περίφημων μαθηματικών προβλημάτων , καθώς και με τις αμυντικές εφευρέσεις του, που χρησιμοποιήθηκαν όταν οι Ρωμαίοι πολιορκούσαν την πατρίδα του, τις Συρακούσες.

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν η πόλη, μετά από τριετή αντίσταση των Ελλήνων χάρη στις πολεμικές μηχανές του Αρχιμήδη, κατελήφθη με προδοσία, ένας Ρωμαίος στρατιώτης σκότωσε τον Έλληνα επιστή-μονα, ενώ αυτός σχεδίαζε στο χώμα κύκλους, προσηλω-μένος σε κάποιο γεωμετρικό πρόβλημα. "Μη μου τους κύκλους τάραττε", πρόλαβε να πει στον στρατιώτη ο Έλληνας επιστήμονας.
Κατά μία άλλη εκδοχή, όταν ο Αρχιμήδης είδε τον Ρωμαίο στρατιώτη έτοιμο να του επιτεθεί, φώναξε: "Απόστηθι του διαγράμματός μου" (= Μη μου πειράξεις το σχήμα!).

Το 75 π.Χ. ο ρωμαίος ρήτορας Κικέρωνας, όταν ανέλαβε την οικονομική διοίκηση της Σικελίας, ανακάλυψε κοντά στην Ακραγαντινή Πύλη, τον τάφο του Αρχιμήδη, σκεπασμένο με αγριο-λούλουδα και αγκάθια. Τότε ο μεγάλος ρήτορας, αφού διέταξε να ανοικοδομήσουν το μνήμα του μεγάλου μαθηματικού, έγραψε με πίκρα αλλά και υπερηφάνεια: "Αυτή η περιώνυμη πόλη της Ελλάδας θα είχε λησμονήσει τον τάφο του μεγαλοφυιούς τέκνου της, αν δεν τον είχε ανακαλύψει ένας άνθρωπος από το Αρπίνο." Πάνω στον τάφο στήθηκε μια σφαίρα μέσα σε κύλινδρο, σύμφωνα με παλαιά επιθυμία του Αρχιμήδη.

Πολλῶν δὲ καὶ καλῶν εὑρετὴς γεγονὼς λέγεται τῶν φίλων δεηθῆναι καὶ τῶν συγγενῶν ὅπως αὐτοῦ μετὰ τὴν τελευτὴν ἐπιστήσωσι τῷ τάφῳ τὸν περιλαμβάνοντα τὴν σφαῖραν ἐντὸς κύλινδρον , ἐπιγράψαντες τὸν λόγον τῆς ὑπεροχῆς τοῦ περιέχοντος στερεοῦ πρὸς τὸ περιεχόμενον.


Συγκέντρωση βιογραφικών πληροφοριών:
Νικολέτα Αλ Σαράχε & Θόδωρος Βαμβακίδης (Γ1)


Άγαλμα του Αρχιμήδη
του G. Thieme
σε πάρκο του
Βερολίνου




Οι μηχανές του Αρχιμήδη

"Κάτοπτρα"










Εύρεση υλικού:
Αφροδίτη Γούναρη (Γ1)

"Ατμοτηλεβόλο"

















Πολεμικό όπλο που εκτόξευε μπάλες βάρους ενός ταλάντου σε απόσταση 6 σταδίων Λειτουργούσε με την ατμοσυμπίεση. Είναι το πρώτο παγκοσμίως όπλο που λειτουργούσε με ατμό. Το εφεύρε ο Αρχιμήδης στη διάρκεια της πολιορκίας των Συρακουσών από τους Ρωμαίους (213-211 π.Χ). Με το όπλο ασχολήθηκε και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, που το ονόμασε αρχιτρόνιτο (από τις λέξεις Αρχι-μήδης και τρώννυμι).

Εύρεση υλικού:
Αλέξης Βούτας (Γ1)

Σκίτσα με στιγμιότυπα από τη ζωή του Αρχιμήδη






"Δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω"
[= Δος μου τόπο να σταθώ και θα κινήσω την γη]











"Εύρηκα!!! Εύρηκα!!!"












"Μη μου τους κύκλους τάραττε!"