Το Μακεδονικό Ζήτημα αποτελεί κρίκο του Ανατολικού Ζητήματος, το οποίο προέκυψε στα τέλη του 18ου αιώνα, όταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, μπροστά στην επιταχυνόμενη παρακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (του «μεγάλου ασθενή»), προέβαλλαν αξιώσεις και επεχείρησαν κάθε είδους διείσδυση, οικονομική, πολιτική στρατιωτική ή άλλη, σε αυτό τον χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Το Ανατολικό Ζήτημα, επεισόδιο του οποίου αποτελεί η Ελληνική Επανάσταση, θεωρείται ότι λήγει με τον οριστικό διαμελισμό της αυτοκρατορίας, την επόμενη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ίδρυση του τουρκικού κράτους.
Οι Βούλγαροι επιδίωξαν την εθνική τους ανεξαρτησία, στρεφόμενοι ταυτόχρονα εναντίον τόσο της οθωμανικής αυτοκρατορίας όσο και εναντίον του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο ελεγχόταν από Έλληνες.
Με τη βοήθεια της Ρωσίας, οι Βούλγαροι κατάφεραν να αναγνωριστούν από την οθωμανική διοίκηση σαν εθνότητα το 1870. Μετά την ανακήρυξη Αυτόνομης Βουλγαρικής Εκκλησίας της Εξαρχίας και την απόσχισή τους από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, εξαπέλυσαν έντονη προπαγάνδα και χρησιμοποίησαν κάθε μέσο για τον εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας.
Αυτόνομη Βουλγαρική Εκκλησία της Εξαρχίας
Το 1878 υπογράφεται η Συνθήκη Αγίου Στεφάνου, που ορίζει τη δημιουργία Μεγάλης Βουλγαρίας από Δούναβη έως Αιγαίο. Ρουμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο γίνονται ανεξάρτητα κράτη με δικαίωμα διεύρυνσης, ενώ σε Βοσνία, Ερζεγοβίνη δίδεται αυτονομία). Στη Ρωσία δίδεται το δικαίωμα προσάρτησης εδαφών που έχασε στον Κριμαϊκό πόλεμο
Το 1878 υπογράφεται η Συνθήκη Βερολίνου, που συνιστά αναθεώρηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου από Μ. Βρετανία, Αυστροουγγαρία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία και Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ρουμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο αναγνωρίζονται ως ανεξάρτητων κρατών
Η πιο σοβαρή αντίδραση των Μακεδόνων σ΄ αυτή τη φάση, ήταν η επανάσταση του Λιτόχωρου (1878) και η ακύρωση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, με την οποία δημιουργούνταν η μεγάλη Βουλγαρία.
Από το 1885 συγκροτήθηκαν ένοπλα σώματα, όπως του Καπετάν Μπρούκη στη Φλώρινα και του Καπετάν Κώττα στην Καστοριά.
Το 1893 Ίδρυση κομιτατζίδικης οργάνωσης ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση).
Το 1894 ιδρύεται η Ελληνική Εθνική Εταιρεία
***
Από τις αρχές του 1900 με τη φωτισμένη παρουσία του Ιωακείμ Γ' στο πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, τοποθετούνται στη Μακεδονία νέοι, μορφωμένοι, δραστήριοι και ικανοί ιεράρχες: Ο Γερμανός Καραβαγγέλης στην Καστοριά, ο Ιωακείμ Φορόπουλος στο Μοναστήρι, ο Χρυσόστομος Καλαφάτης (ο μετέπειτα Χρυσόστομος Σμύρνης) στη Δράμα και άλλοι.
Τα Ελληνικά σχολεία της Μακεδονίας στάθηκαν η καλύτερη απόδειξη της εθνογραφικής σύστασης του πληθυσμού και δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ. Τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά, οι Έλληνες κάτοικοι με περηφάνια, συντηρούσαν τα δικά τους σχολεία, με τα οποία διατηρήθηκε η εθνική συνείδηση των Μακεδόνων.
Για την άμυνα του Ελληνισμού ιδρύθηκαν και πολλές εθνικές οργανώσεις (Πανελλήνιες και τοπικές), που συνεργάζονταν με το προξενείο της Θεσσαλονίκης και τ' άλλα προξενεία.
Από το 1902 άρχισαν επίσημα διαβήματα στην κυβέρνηση του ελεύθερου Ελληνικού κράτους και τοποθετούνται στη Μακεδονία ικανοί και δραστήριοι πρόξενοι, όπως ο Δραγούμης στο Μοναστήρι, ο Λάμπρος Κορομηλάς στη Θεσσαλονίκη, ο Σαχτούρης στις Σέρρες και ο Μαυρουδής στην Καβάλα.
Το 1903 συγκροτήθηκε η Μακεδονική Φιλική Εταιρεία και το 1904 ιδρύεται στην Αθήνα το «Μυστικό Ελληνικό Μακεδονικό Κομιτάτο», που στρατολογούσε εθελοντές και τους έστελνε στη Μακεδονία για να ενισχύσει τον Αγώνα.
Μακεδονομάχοι - Πατριαρχικοί
Μακεδονομάχοι είναι οι Έλληνες μαχητές που αγωνίζονταν για την απελευθέρωση και ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος.
Πατριαρχικοί είναι οι σλαβόφωνοι κάτοικοι της Μακεδονίας που παρέμειναν πιστοί στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο μετά την ίδρυση της Εξαρχίας
Κομιτατζήδες - Εξαρχικοί
Κομιτατζήδες είναι οι Βούλγαροι αντάρτες που αγωνίζονταν αντίστοιχα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και την ενσωμάτωση της στο βουλγαρικό κράτος.
Εξαρχικοί είναι οι σλαβόφωνοι κάτοικοι της Μακεδονίας που προσχώρησαν στην Αυτόνομη Βουλγαρική Εκκλησία της Εξαρχίας (1870).
Το μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Μακεδονίας παρέμεινε πιστό στο Πατριαρχείο και τον Ελληνισμό, ανεξάρτητα από τη γλώσσα που μιλούσε και τις αγριότητες των κομιτατζήδων.
Συμμορίες - Ουνίτες
Οι Τουρκικές αρχές χαρακτηρίζουν τα ένοπλα σώματα τόσο των μακεδονομάχων όσο και των κομιτατζήδων
Ουνίτες είναι οι κάτοικοι της Μακεδονίας που προσχώρησαν στον καθολικισμό, αρνούμενοι να παραμείνουν στο Πατριαρχείο ή στην Εξαρχία. Η Ουνία εμφανίζεται 1859.
***
Μεγάλη ήταν η συμβολή όλων των κατοίκων της Μακεδονίας στον Αγώνα. Άνδρες και γυναίκες πήραν μέρος και ενίσχυσαν τον Αγώνα όχι μόνο συμμετέχοντας εθελοντικά στα ένοπλα σώματα, αλλά και ως οδηγοί και πληροφοριοδότες. Οι ντόπιοι είναι εκείνοι που εξασφάλισαν τα σώματα και φρόντισαν για τον εφοδιασμό τους σε τρόφιμα και πυρομαχικά, καθώς και για την περίθαλψη των τραυματιών και τη φυγάδευσή τους.
Ήδη στην περιοχή δρούσαν κάποιες ένοπλες ομάδες πατριαρχικών όπως αυτή του καπετάν Kώττα.
Τον Aύγουστο του 1904 ο Παύλος Μελάς, αξιωματικός του Ελληνικού στρατού, καταρτίζει αντάρτικο σώμα από Έλληνες αξιωματικούς. Tον ίδιο μήνα με το ψευδώνυμο Mίκης Ζέζας (Μίκης ήταν ο γιος του και Ζέζα η κόρη του) και με μια ομάδα Κρητών ανταρτών περνά τα σύνορα και αναλαμβάνει γενικός αρχηγός των ελληνικών αντάρτικων σωμάτων της Δυτικής Μακεδονίας. Αρχίζει αμέσως τον αγώνα εναντίον των Βουλγάρων και παντού γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό.
Την
ίδια εποχή, η Λίμνη των Γιαννιτσών, Ο Βάλτος όπως ονομάζονταν,
έγινε το επίκεντρο του Μακεδονικού Αγώνα, με «κεντρικό ήρωα» τον Καπετάν
Άγρα, μορφή ευγενική, που με προδοσία πιάστηκε από τους Βουλγάρους και
κρεμάστηκε.
Καπετάν Άγρας (1880-1907)
Mε το ξέσπασμα του κινήματος
των Nεοτούρκων το
1908 οι ελληνοβουλγαρικές συγκρούσεις
στη Mακεδονία κατά βάση σταμάτησαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου