Διονύσιος Σολωμός
(1798-1857)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Διονύσιος Σολωμός (1798-9 Φεβρουαρίου 1857) ήταν Ζακυνθινός Έλληνας ποιητής, περισσότερο γνωστός για τη συγγραφή τού ποιήματος "Ύμνος εις την Ελευθερίαν" το 1823, οι πρώτες δυο στροφές του οποίου έγιναν ο Ελληνικός εθνικός ύμνος. Κεντρικό πρόσωπο της "Επτανησιακής Σχολής", ο Διονύσιος Σολωμός θεωρήθηκε και θεωρείται εθνικός ποιητής της Ελλάδας όχι μόνον γιατί έγραψε τον Εθνικό Ύμνο, αλλά και γιατί αξιοποίησε την προγενέστερη ποιητική παράδοση (Κρητική Λογοτεχνία, Δημοτικό Τραγούδι) και ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηματικά τη δημοτική γλώσσα και άνοιξε τον δρόμο για τη χρησιμοποίησή της στη λογοτεχνία, αλλάζοντας ακόμη περισσότερο τη στάθμη της. Σύμφωνα με τις απόψεις του δημιουργούσε «από τον ρωμαντισμό μαζί με τον κλασικισμό ένα [...]είδος μιχτό, αλλά νόμιμο[...]».
Το βασικό χαρακτηριστικό της ποιητικής παραγωγής του είναι η αποσπασματική μορφή: κανένα από τα ποιήματα που έγραψε μετά τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν δεν είναι ολοκληρωμένο και με ελάχιστες εξαιρέσεις, τίποτα δεν δημοσιεύτηκε από τον ίδιο. Ο Κώστας Βάρναλης περιέγραψε εύστοχα την αποσπασματικότητα του σολωμικού έργου με τη φράση «...(Ο Σολωμός) πάντα τα έγραφε, αλλά ποτές του δεν τα έγραψε»
Οι βιογραφικες πληροφορίες προέρχονται από
την ιστοσελίδα του Ε.ΚΕ.ΒΙ. (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) για τον ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ
ΕΡΓΑ
Τα κείμενα (ποιήματα και πεζά του Σολωμού) που μπορείτε να βρείτε στους συνδέσμους των τίτλων προέρχονται από την ιστοσελίδα:
ΣΠΟΥΔΑΣΤΉΡΙΟ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
"Ανθολόγιο Λογοτεχνίας"
Ποιήματα
Ύμνος εις την ελευθερίαν (1823)
Ο Κρητικός (1833)
Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (1826-1844)
Ο Πόρφυρας (1849)
Πεζά
Ο Διάλογος (1822-1825)
Η Γυναίκα της Ζάκυνθος (1826-1829)
Ε. Delacroix,
"Η Ελλάδα στα
ερείπια του
Μεσολογγίου"
(1826)
----------------------------------------------------------
ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Πεζά
Ο Διάλογος (1822-1825)
Η Γυναίκα της Ζάκυνθος (1826-1829)
Ε. Delacroix,
"Η Ελλάδα στα
ερείπια του
Μεσολογγίου"
(1826)
----------------------------------------------------------
ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
¨"ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ"
"Ελεύθεροι Πολιορκημένοι"
Β΄ Σχεδίασμα
[Αποσπάσματα]
Άκρα του τάφου σιωπή
Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει.
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.
"Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω 'γώ στο χέρι;
Οπού συ μου 'γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει".
"Άκρα του τάφου σιωπή"
Γιάννης Μαρκόπουλος - Νίκος Ξυλούρης
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
Πειρασμός
Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει,
αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία
να πάρουν την χαριτωμένη γη,
και εις τους πολιορκημένους
τον πόνο ότι θα την χάσουν.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
Με χίλιες βρύσες χύνεται με χίλιες γλώσσες κραίνει:
Όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει.
Έστησ' ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη
κ' η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα
και μες τη σκιά, που φούντωσε και κλεί δροσιές και μόσχους,
ανάκουστος κηλαηδισμός και λιποθυμισμένος.
Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,
χύνονται μες την άβυσσο τη μοσχοβολισμένη
και παίρνουνε το μόσχο της κι αφήνουν τη δροσιά τους
κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,
τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί και κάνουν σαν αηδόνια.
Έξ' αναβρύζει κ' η ζωή σ' ΄γη, σ' ουρανό, σε κύμα.
Αλλά στης λίμνης το νερό, π' ακίνητο 'ναι κι άσπρο,
ακίνητ' όπου κι αν ιδείς και κάτασπρ' ως τον πάτο,
με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ' η πεταλούδα,
πούχ' ευωδίσει τς' ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.
Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι 'δες.
Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!
Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,
ουδ' όσο κάν' η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,
γύρου σε κάτι ατάραχο, π'ασπρίζει μες τη λίμνη,
μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι
κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του.
"Πειρασμός"
Γιάννης Μαρκόπουλος - Νίκος Ξυλούρης - Ειρήνη Παππά
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
"Βαρώντας γύρου ολόγυρα"
[Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα]
Ένας των Ελλήνων πολεμαρχων σαλπίζει κράζοντας τους άλλους εις συμβούλιον, και η σβησμένη κλαγγή, όπου βγαίνει μέσ' από το αδυνατισμένο στήθος του φθάνοντας εις το εχθρικό στρατόπεδο παρακινεί έναν Αράπη να κάμει ό,τι περιγράφουν οι στίχοι 4-12.
"Σάλπιγγα, κόψ' του τραγουδιού τα μάγια με τη βία,
γυναικός, γέροντος, παιδιού, μη κόψουν την αντρεία."
Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα σφοδρό γεννοβολιέται
κι η περιπαίχτρα σάλπιγγα μεσουρανής πετιέται
και με χαρούμενη πνοή το στήθος το χορτάτο,
τ' αράθυμο, το δυνατό κι όλο ψυχές γιομάτο,
βαρώντας γύρου ολόγυρα, ολόγυρα και πέρα,
τον όμορφο τρικύμισε και ξάστερον αέρα.
Τέλος μακριά σέρνει λαλιά, σαν το πεσούμεν' άστρο,
τρανή λαλιά, τρόμου λαλιά, ρητή κατά το κάστρο.
"Βαρώντας γύρου ολόγυρα"
Γιάννης Μαρκόπουλος - Νίκος Ξυλούρης - Ειρήνη Παππά
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
"Η θέλησή μου βράχος"
Πάλι μου ξίπασε τ' αυτί γλυκιάς φωνής αγέρας.
Κι έπλασε τ' άστρο της νυχτός και τ' άστρο της ημέρας.
Του πόνου εστρέψαν οι πηγές από το σωθικό μου,
έστρωσ' ο νους κι ανέβηκα πάλι στον εαυτό μου.
Ήταν με σένα τρεις χαρές στην πίκρα φυτρωμένες,
όμως για μένα στη χαρά τρεις πίκρες ριζωμένες.
Χιλιάδες ήχοι αμέτρητοι, πολύ βαθιά στη χτίση
η Ανατολή τ' αρχίναγε κι ετέλειωνέ το η Δύση.
Έστρωσ', εδέχθ' η θάλασσα άντρες ριψοκινδύνους
κι εδέχθηκε στα βάθη της τον ουρανό κι εκείνους.
Κι όπου η βουλή τους συφορά κι όπου το πόδι χάρος.
Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος.
"Η θέλησή μου βράχος"
Γιάννης Μαρκόπουλος - Λάκης Χαλκιάς
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
Μητέρα μεγαλόψυχη
"Ορκίζω σε στη στάχτη αυτή!"
"ΛΟΓΟ, ΕΡΓΟ, ΝΟΗΜΑ!"
Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα
κι αν στο κρυφό μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου
με λογισμό και μ' όνειρο, τι χάρη έχουν τα μάτια,
τα μάτια τούτα να σε ιδούν μες το πανέρμο δάσος,
που ξάφνου σου τριγύρισε τ' αθάνατα ποδάρια.
Κοίτα, με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα των Βαϊώνε!
Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα,
ατάραχη σαν ουρανός μ' όλα τα κάλλη πώχει,
που μέρη τόσα φαίνονται και μέρη 'ναι κρυμμένα.
Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν' ακούσω τη φωνή σου
κι ευθύς εγώ του Ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω;
Δόξα 'χ' η μαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι.
Μητέρα μεγαλόψυχη
Γιάννης Μαρκόπουλος - Νίκος Ξυλούρης - Ειρήνη Παππά
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
Έξοδος - Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά
Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες
γύρου στη φλόγα π' άναψαν και θλιβερά τη θρέψαν
μ' αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,
ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ.
Και 'γγίζ' η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα.
Γλήγορα στάχτη να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν.
Είν' έτοιμα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων
δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν
εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.
Θ. Βρυζάκης,
"Η Έξοδος του
Μεσολογγίου"
(1855)
"Δεν είδα τόπον
ενδοξότερον,
από τούτο το αλωνάκι."
[Ελεύθεροι
Πολιορκημένοι]
Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν.
Έξοδος - Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά
Γιάννης Μαρκόπουλος - Λάκης Χαλκιάς
[Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, 1977]
----------------------------------------------------------
ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
Η εκπομπή αυτή είναι αφιερωμένη στον ποιητή Διονύσιο Σολωμό μέσα από τη δραματοποιημένη παρουσίαση της ζωής του, των σπουδών και των ανθρώπων που συνέβαλαν στη μόρφωση και συγκρότηση της προσωπικότητάς του, έτσι ώστε να γνωρίσουμε τόσο την ανθρώπινη όσο και την ευαίσθητη ποιητική πλευρά του.
Ο φακός περιηγείται στα μέρη όπου έζησε ο Σολωμός, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία.
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ"
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΚΚΑΣ
Έρευνα-Σενάριο: Φώντας Λαδης
Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Στον ρόλο του Σολωμού ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΣΤΑΝΑΣ
----------------------------------------------------------
Το Ντοκιμαντέρ που ακολουθεί είναι ένα αφιέρωμα στον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό και στους τόπους όπου έζησε και έδρασε στη διάρκεια της ζωής του, με πλάνα από το σπίτι του στην Κέρκυρα, από προτομές του ιδίου αλλά και του Λ. Μαβίλη, από πίνακες του Ντελακρουά και πολλών εθνικών συμβόλων.
Αναδεινύεται η υψηλής αισθητικής ποίησή του, η ευρωπαϊκότητα των ιδεών του και οι έντονες φιλοσοφικές αναζητήσεις του.
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"Ο ΣΟΛΩΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" (1998)
----------------------------------------------------------
Η Εκπομπή που ακολουθεί αποτελεί αφιέρωμα στον εθνικό μας ποιητή Δινύσιο Σολωμό και στον συνθέτη που μελοποίησε τον «Ύμνο εις την ελευθερία», Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο. Παρακολουθούμε δραματοποιημένα στιγμιότυπα της ζωής του ποιητή μέσα από τα οποία γίνεται φανερή η ευαισθησία του, η επίδραση που ασκούσε σε αυτόν η Ελληνική Επανάσταση και η αυτοθυσία των επαναστατημένων Ελλήνων. Σημαντικό μέρος της δραματοποίησης καλύπτει η γνωριμία και φιλία του με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη που τον βοήθησε να μάθει, αλλά και να εκφράζεται μέσα από την ελληνική γλώσσα, με αποτέλεσμα τη σύνθεση του «Ύμνου εις την ελευθερία».
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ:
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ & Ν. ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ" (1990)
ΣΕΝΑΡΙΟ-ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΤΩΝΗΣ ΛΥΚΟΥΡΕΣΗΣ
Ηθοποιοί: Στάθης Κακκαβάς, Γιώργος Κώνστας, Τατιάνα Παπαμόσχου
Φιλική Συμμετοχή: Severine Bujard
----------------------------------------------------------
Η εκπομπή "Η δε πόλις ελάλησεν" σε σκηνοθεσία Γιάννη Σμαραγδή 'περιηγείται' το νησί της Ζακύνθου, αναδεικνύοντας το ιδιαίτερο τοπίο του νησιού. Διαβάζονται αποσπάσματα από τα ποιήματα του Ζακυνθινού ποιητή Ανδρέα Κάλβου ("Φιλόπατρις", "Εις θάνατον", κλπ) και του επίσης Ζακυνθινού ποιητή Διονυσιου Σολωμού ("Η σκιά του Ομήρου", "Ο Κρητικός", κλπ).
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΕ ΕΡΤ
"Η ΔΕ ΠΟΛΙΣ ΕΛΑΛΗΣΕΝ: ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΛΒΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ" (1992)
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ
Απαγγελία: Βασίλης Παπαβασιλείου, Δημήτρης Λιγνάδης, Βασίλης Διαμαντόπουλος
----------------------------------------------------------
Ακολουθεί ντοκυμαντέρ αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό από τη σειρά επιμορφωτικών εκπομπών της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης της ΕΡΤ.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
"ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1898-1957)"
----------------------------------------------------------
Επιμέλεια ιστοσελίδας: Φιλοθέη Κολίτση
Η εκπομπή αυτή είναι αφιερωμένη στον ποιητή Διονύσιο Σολωμό μέσα από τη δραματοποιημένη παρουσίαση της ζωής του, των σπουδών και των ανθρώπων που συνέβαλαν στη μόρφωση και συγκρότηση της προσωπικότητάς του, έτσι ώστε να γνωρίσουμε τόσο την ανθρώπινη όσο και την ευαίσθητη ποιητική πλευρά του.
Ο φακός περιηγείται στα μέρη όπου έζησε ο Σολωμός, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία.
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ"
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΚΚΑΣ
Έρευνα-Σενάριο: Φώντας Λαδης
Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Στον ρόλο του Σολωμού ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΣΤΑΝΑΣ
----------------------------------------------------------
Το Ντοκιμαντέρ που ακολουθεί είναι ένα αφιέρωμα στον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό και στους τόπους όπου έζησε και έδρασε στη διάρκεια της ζωής του, με πλάνα από το σπίτι του στην Κέρκυρα, από προτομές του ιδίου αλλά και του Λ. Μαβίλη, από πίνακες του Ντελακρουά και πολλών εθνικών συμβόλων.
Αναδεινύεται η υψηλής αισθητικής ποίησή του, η ευρωπαϊκότητα των ιδεών του και οι έντονες φιλοσοφικές αναζητήσεις του.
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"Ο ΣΟΛΩΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" (1998)
----------------------------------------------------------
Η Εκπομπή που ακολουθεί αποτελεί αφιέρωμα στον εθνικό μας ποιητή Δινύσιο Σολωμό και στον συνθέτη που μελοποίησε τον «Ύμνο εις την ελευθερία», Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο. Παρακολουθούμε δραματοποιημένα στιγμιότυπα της ζωής του ποιητή μέσα από τα οποία γίνεται φανερή η ευαισθησία του, η επίδραση που ασκούσε σε αυτόν η Ελληνική Επανάσταση και η αυτοθυσία των επαναστατημένων Ελλήνων. Σημαντικό μέρος της δραματοποίησης καλύπτει η γνωριμία και φιλία του με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη που τον βοήθησε να μάθει, αλλά και να εκφράζεται μέσα από την ελληνική γλώσσα, με αποτέλεσμα τη σύνθεση του «Ύμνου εις την ελευθερία».
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ
"ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ:
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ & Ν. ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ" (1990)
ΣΕΝΑΡΙΟ-ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΤΩΝΗΣ ΛΥΚΟΥΡΕΣΗΣ
Ηθοποιοί: Στάθης Κακκαβάς, Γιώργος Κώνστας, Τατιάνα Παπαμόσχου
Φιλική Συμμετοχή: Severine Bujard
----------------------------------------------------------
Η εκπομπή "Η δε πόλις ελάλησεν" σε σκηνοθεσία Γιάννη Σμαραγδή 'περιηγείται' το νησί της Ζακύνθου, αναδεικνύοντας το ιδιαίτερο τοπίο του νησιού. Διαβάζονται αποσπάσματα από τα ποιήματα του Ζακυνθινού ποιητή Ανδρέα Κάλβου ("Φιλόπατρις", "Εις θάνατον", κλπ) και του επίσης Ζακυνθινού ποιητή Διονυσιου Σολωμού ("Η σκιά του Ομήρου", "Ο Κρητικός", κλπ).
ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΕ ΕΡΤ
"Η ΔΕ ΠΟΛΙΣ ΕΛΑΛΗΣΕΝ: ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΛΒΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ" (1992)
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ
Απαγγελία: Βασίλης Παπαβασιλείου, Δημήτρης Λιγνάδης, Βασίλης Διαμαντόπουλος
----------------------------------------------------------
Ακολουθεί ντοκυμαντέρ αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό από τη σειρά επιμορφωτικών εκπομπών της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης της ΕΡΤ.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
"ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1898-1957)"
----------------------------------------------------------
Επιμέλεια ιστοσελίδας: Φιλοθέη Κολίτση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου